ابوبصیر

ابوبصیر لیت بن بختری مرادی از اصحاب بزرگ امام صادق (ع) بود.

امام صادق او و سه تن دیگر از اصحابش را به بهشت بشارت داده و فرموده بود:

آنان چهار انسان والا مقام و امینان الهی بر حرام و حلال هستند. اگر این چهار تن نبودند، ثمره نبوّت از بین می‌رفت. ( سه تن دیگر عبارت بودند از :بردی بن معاویه عجلی، محمد بن مسلم و زراره).

ابوبصیر کنیه‌ای مشترک میان یحیی بن قاسم ِ نابینا و لیت بن بختری است. در منابع تاریخی، این دو شخصیت به دلیل یکی بودن کنیه‌شان گاهی با هم اشتباه شده‌اند ولی ابوبصیر معروف همین لیت بن بختری است.(۱)

» مقامات برید، زراره، محمد بن مسلم و ابوبصیر

و در آنجا نیز أبْطَالی‌ از علم‌ و دانش‌ موجود می‌باشند که‌ امام‌ زین‌ العابدین‌ علیه‌السّلامرا ادراک‌ ننموده‌اند، و به‌ خدمت‌ امامَیْن‌ باقِرَیْن‌ صَادِقَین‌ علیهماالسلام فائز گشته‌اند.

از زمرة‌ آنان‌ است‌ بُرَیْد بن‌ مُعَاوِیَة‌ عِجْلی‌، و أبو بَصیر أصْغَر لَیْثُ بْنُ مُراد بَخْتَری‌ مُرادی‌، و أبوالحسن‌ زُرارة‌ بن‌ أعْیَن‌، و أبوجعفر محمد بن‌ مُسْلِم‌ بن‌ رباح‌ کوفی طائفی‌ ثقفی‌ و جماعتی‌ دگر از أعلام‌ هدایت‌، و چراغهای‌ ضلالت‌ و تاریکی‌ که‌ اینک‌ مقام‌، اقتضای‌ استقصای‌ تعدادشان‌ را نمی‌کند.

امّا این‌ چهار نفر به‌ مقام‌ قرب‌ نائل‌ گردیدند، و به‌ بالاترین‌ نصیب‌ و مقام‌ أعلا و أسْنی‌' فائز شدند، تا به‌ جائی‌ که‌ چون‌ حضرت‌ امام‌ صادق‌ علیه‌السّلام آنان‌ را یاد کرده‌، فرمود:

هَوُلاَءِ اُمَنَاءُ اللهِ عَلَی‌ حَلاَلِهِ وَ حَرَامِهِ. وَ قَالَ: مَا أجِدُ أحَداً أحْیَی‌ ذِکْرَنَا إلاَّ زُرَارَةُ، وَ أبوبَصِیرٍ لَیْثٌ، وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ، وَ بُرَیْدٌ. وَ لَوْلاَ هَوُلاَءِ مَاکَانَ أحَدٌ یَسْتَنْبِطُ هَذَا. ثُمَّ قَالَ: هَوُلاَءِ حُفَّاظُ الدِّینِ وَ اُمَنَاءُ أبِی‌ عَلَی‌ حَلاَلِ اللهِ وَ حَرَامِهِ، وَ هُمُ السَّابِقُونَ إلَیْنَا فِی‌ الدُّنْیَا، وَ السَّابِقُونَ إلَیْنَا فِی‌ الا´خِرَةِ.

«ایشانند که‌ أمینان‌ خدا هستند بر حلالش‌ و حرامش‌. و فرمود: من‌ نیافتم‌ کسی‌ را که‌ یاد ما و ذکر ما را زنده‌ نگه‌ دارد مگر زُراره‌ و لَیْث‌ أبوبصیر، و محمد بن‌ مسلم‌، و بُرَیْدَه‌. و اگر ایشان‌ نبودند هیچ‌ کس‌ را توان‌ آن‌ نبود که‌ این‌ امر را استنباط‌ کند. و پس‌ از آن‌ فرمود: ایشانند حافظین‌ دین‌ خدا و أمینان‌ پدرم‌ بر حلال‌ خدا و حرام‌ خدا، و ایشانند سبقت‌ گیرندگان‌ به‌ سوی‌ ما در دنیا، و سبقت‌ گیرندگان‌ به‌ سوی‌ ما در آخرت‌.»

آن حضرت‌ علیه‌السّلام فرمود: بَشِّرِ الْمُخْبِتِینَ بِالْجَنَّةِ. - ثُمَّ ذَکَرَ الارْبَعَةَ.

«بشارت‌ دهید اهل‌ إخبات‌ و خشوع‌ را به‌ بهشت‌. - و پس‌ از آن‌ این‌ چهار تن‌ را ذکر فرمود.»

و در ضمن‌ کلامی‌ طولانی‌ که‌ از آنان‌ یاد می‌کند می‌فرماید: کَانَ أبِی‌ ائْتَمَنَهُمْ عَلَی‌ حَلاَلِ اللهِ وَ حَرَامِهِ، وَ کَانُوا عَیْبَةَ عِلْمِهِ، وَ کَذَلِکَ الْیَوْمَ هُمْ عِنْدِی‌ مُسْتَوْدَعُ سِرِّی‌، وَ أصْحَابُ أبِی‌ حَقّاً، وَ هُمْ نُجُومُ شِیعَتِی‌ أحْیَاءً وَ أمْوَاتاً. بِهِمْ یَکْشِفُ اللهُ کُلَّ بِدْعَةٍ، وَ یَنْفُونَ عَنْ هَذَا الدِّینِ انْتِحَالَ الْمُبْطِلِینَ وَ تَأوِیلَ الْغَالِینَ – اه.

پدرم‌ ایشان‌ را بر حلال‌ خدا و حرام‌ خدا أمین‌ می‌دانست‌. ایشان‌ صندوق‌ علم‌ پدرم‌ بودند و همچنین‌ ایشان‌ امروز نزد من‌ محلّ ودیعت‌ و أمانت‌ نهادن‌ أسرار من‌ می‌باشند. و حقّاً اصحاب‌ پدرم‌ بودند، و ستارگان‌ راهنمای‌ شیعیان‌ من‌ هستند، چه‌ زنده‌ باشند و چه‌ بمیرند. به‌ واسطة‌ آنان‌ است‌ که‌ خداوند هر بدعتی‌ را می‌زداید و از بین‌ می‌برد، و آنان‌ از این‌ دین‌، دستاوردهای‌ اهل‌ باطل‌ را که‌ می‌خواهند خود را بدان‌ ببندند و آن‌ دستاوردها را داخل‌ دین‌ کنند، و تأویلهای‌ نابجای‌ غلوکنندگان‌ را نفی‌ می‌کنند و دور می‌سازند.»

الی‌ غیر ذلک‌ از کلمات‌ شریفه‌اش‌ که‌ برای‌ آنان‌ از فضیلت‌ و شرافت‌ و کرامت‌ و ولایت‌ به‌ مقداری‌ اثبات‌ کرده‌ است‌ که‌ عبارت‌ گنجایش‌ بیان‌ آن‌ را ندارد.

و با وجود این‌، أعداء اهل‌ بیت‌ به‌ هر تهمت‌ و بهتان‌ آشکاری‌ ایشان‌ را رمی‌ کردند و متّهم‌ داشتند، به‌ طوری‌ که‌ ما در کتابمان‌ به‌ نام‌ «مُخْتَصَرُ الْکَلاَمِ فِی‌ مولِّفی‌ الشِّیعَةِ مِنْ صَدْر الاءسْلاَم‌» به‌ شرح‌ و تفصیل‌ آن‌ پرداخته‌ایم‌. و این‌ بهتانها و افتراءها ضرری‌ به‌ علوّ مقام‌ و عظمت‌ منزلت‌ و سموّ رفعت‌ آنها در نزد خدا و رسول‌ خدا و مومنین‌ وارد نمی‌کند، همچنانکه‌ حسادت‌ برندگان‌ بر پیامبران‌، برای‌ پیامبران‌ نیفزودند مگر رفعت‌ را، و در شرایع‌ و أدیانشان‌ اثری‌ نگذاردند مگر انتشار نزد اهل‌حق‌، و قبول‌ و پذیرش‌ در نفوس‌ صاحبان‌ اندیشه‌ و خردمندان‌ دارای‌ تأمّل‌ و تفکّر را.

علم‌ در ایّام‌ حضرت‌ صادق‌ علیه‌السّلام انتشار پیدا کرد به‌ حدّی‌ که‌ برتر و بیشتر از آن‌ متصوّر نبود، و شیعیان‌ پدرانش‌: از هر راه‌ و کوره‌ جادّه‌ و عقبه‌های‌ دور و دراز به‌ سوی‌ وی‌ شتافتند. حضرت‌ به‌ همة‌ ایشان‌ با خوشروئی‌ و انبساط‌ إقبال‌ نمود و ب انس‌ و محبّت‌ به‌ آنان‌ راه‌ را برای‌ همه‌ گشود، و بی‌محابا راه‌ داد، و در تربیت‌ ثقافی‌ و فرهنگی‌ آنان‌ از هر گونه‌ سعی‌ و جدّیّتی‌ بلیغ‌ دریغ‌ ننمود، و در تعلیم‌ و واقف‌ ساختن‌ آنها بر أسرار علوم‌، محلّ خالی‌ بجای‌ نگذاشت‌، و از دقایق‌ حکمت‌ و حقایق‌ امور سیراب‌ و سرشارشان‌ کرد.(۲)

»»»پی نوشت ها:

۱/ تحفه الاحباب،‌ شماره ۵۵۴،‌ ص ۴۲۲ از رجال نجاشی

۲/ امام شناسی ج ۱۷ و ۱۶ ص ۴۶

--------------------------------

» لینک مرتبط:

* معرّفی کتاب: مسند ابی بصیر