قلقلک محبوب و حقّه به ارباب! 

در طول عمر پربرکتش شدائد و سختی‌ها هیچ‌گاه نتوانست در آن اقیانوس آرامش، تلاطمی ایجاد کند. می‌فرمود: «شدائد قِلقِلک محبوب است. انسان نباید از آن آزرده شود.» سختی‌ها را قلقلک محبوب تعبیر می‌کرد.[۱]

ازجمله کلماتی که زیاد استفاده می‌کرد و از آن منظور خاصی داشت، کلمه‌ی «حُقّه» بود. گاهی انسان در امور اقتصادی حُقّه می‌زند برای سود بیشتر؛ امّا انسانِ کامل حقّه می‌زند تا توجّه محبوب را جلب کند.[۲] سیّدجلال تمام اتّفاقات زندگی را حُقّه می‌دانست و می‌گفت به وسیله‌ی حُقّه «سِیری» تدبیر می‌شود که به مبدأ و ارباب واقعی توجّه شود. تکیه‌کلامش در سختی‌ها این بود: «حقّه را زده که توجّه ارباب را جلب کند!» یکی از ویژگی‌های آدمی غفلت است؛ این غفلت با حقّه‌ای باید زدوده شود. آن حقّه، صبر در برابر سختی‌ها و حوادث است.[۳]

در سخت‌ترین شرایط زندگی می‌گفت: «حقّه را زدیم تا توجّه ارباب را جلب کنیم.» نمونه‌ی انسان کامل سالک و مجاهد فی‌سبیل‌الله بود، «لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُونَ» بود و عبد صالحِ پروردگارِ اله العالمین بود.[۴]

تمام سختی‌های زندگی را حقّه‌هایی می‌دانست که ناشی از عشق‌بازی خالق و مخلوق است، تا بلکه یکی از آنها بگیرد و فرد را تهی از خود و پُر زِ «او» بنماید.[۵]

یادم هست یک بار در شرایط مالیِ خیلی دشواری قرار گرفت. منزلی را که در آن سکونت داشت برای فروش گذاشته بود که به فروش نرفته بود و منزل دیگری هم می‌خواست بخرد که بخشی از امور آن پیش رفته بود و شدیداً به پول نیاز داشت و اگر آن مبلغ تأمین نمی‌شد، ضرر هنگفتی می‌کرد. در آن وضعیّت بسیار سخت که قاعدتاً آدمی همه‌ی توان، فکر و همّت خود را می‌گذارد تا از بحبوحه‌ی گرفتاری بیرون آید، دیدم تلفن را برداشت و خیلی گرم احوال یکی از دوستانش را پرسید که مدّتی بود از او خبر نداشت.

به ایشان عرض کردم: «چطور شما در چنین وضعیّتی می‌توانید این‌قدر آسوده از دوستان احوالپرسی کنید؟!»

گفت: «اینکه از دست ما برمی‌آید را باید انجام دهیم، تا خداوند هم آنچه را از دستش برمی‌آید انجام دهد. ممکن است بعضی از ما - با معیارهای موجود - هرگز کار بزرگی نتوانیم انجام دهیم، ولی وقتی وظیفه‌مان را به‌درستی به‌انجام رساندیم، چنان عملی که در طبق اخلاص به حق‌تعالی تقدیم شود، زمینه‌ای می‌سازد تا حضرت‌حق‌تعالی هم آنچه را از نعمت‌ها و رحمت‌ها که شایسته‌ی وجود اقدسِ خودش هست به ما عطا کند.»[۶]