چهارّم) اهتمام به تربیت اشخاص

رفتارشان برای دیگران الگو بود. وقتی با جوان‌ها نشست‌وبرخاست داشتند، به زبان آنها با آنان صحبت می‌کردند. سختگیری برجوان‌ها راجایز نمی‌دانستند. طوری برخورد می‌کردند که جوان‌ها جذب می‌شدند. همواره از محبّت خداوند نسبت به بندگانش صحبت به‌میان می‌آوردند؛ بذر امید در دل‌ها می‌کاشتند و اشخاص را به غفّار بودن خداوند امیدوار می‌نمودند. به ما توصیه می‌کردند که مثلاً به فرزندان‌مان برای درس خواندن یا قبولی دردانشگاه خیلی فشار نیاوریم. می‌فرمودند: «وقتی شما به فرزندان‌تان کاری را تکلیف می‌کنید و آنها تمرّد می‌کنند، نافرمانی آنها از دستورهای شما، در سرنوشت فرزندان‌تان اثرات ناگواری به‌جای می‌گذارد؛ لذا این‌قدر برآنها سخت نگیرید؛ بلکه درعوض، آنها را دعا کنید.»

با پرده‌دَری و بدگویی از دیگران به‌شدّت مخالف بودند. به‌خصوص احترام سادات را نگاه می‌داشتند. یک‌بار کتابی در دست مطالعه داشتم که چیزی در مورد آن کتاب، به ایشان نگفته بودم. نویسنده‌ی کتاب درباره‌ی یکی از اشخاصی که در کتابش معرفی کرده بود، سخنان نابجایی نوشته بود. یک روز آقای مهندس تناوش راجع به شخصی که در کتاب به او توهین شده بود، بدون مقدّمه گفتند: «فلان شخص از سادات است.» فهمیدم که آقای مهندس از ماجرای مطالعه‌ی من باخبر هستند و می‌دانند که مطالعه‌ی کتاب به مصلحت من نیست؛ لذا خواندن آن کتاب را کنار گذاشتم و متوجّه شدم که مرحوم مهندس به‌طور غیرمستقیم دارند مرا تربیت می‌کنند و مرا از رفتن به‌راه خطا باز می‌دارند. این مورد، تنها یکی از مصادیق توجه و اهتمام ایشان به تربیت اشخاص بود.

صدقه‌دادن به فقرا مورد توجّه ایشان بود. زمانی که خودم یا اعضای خانواده‌ام دچار کسالت و مریضی می‌شدیم، توصیه می‌کردند که صدقه بدهیم. می‌فرمودند: «صدقه را اوّلِ صبح، به نخستین فقیری که با او مواجه می‌شوید، بدهید.»[۱]