حاج‌میرزا اسماعیل دولابیرحمه الله

تاریخ ولادت عارف شیعی معاصر «محمّداسماعیل خان‌احمد دولابی» حدود ۱۳۲۱ ﻫ.ق. (۱۲۸۲ ﻫ.ش.) است. وی در دولاب تهران به دنیا آمد و سال ۱۴۲۳ ﻫ.ق. در تهران از دنیا پر کشید و در قم، در یکی از شبستان‌های صحن عتیق حرم حضرت معصومهعلیها السلام به خاک سپرده شد.

پدر بزرگوارش معتمد محل و منزلشان همواره میزبان علما و برجستگان بود. از همان ابتدا آثار لطف و عنایت حق به مرحوم دولابی نمایان بود. جذبه‌ی محبّت اهل‌بیتعلیهم السلام همواره دلیل و راهنمای او بود و این محبّ صادق را با مشاهد مشرّفه و مجالس خاندان عصمت و طهارتعلیهم السلام مأنوس ساخته بود؛ عشق و ارادت خاصّی به حضرت سیّدالشهداء علیه السلام داشت.

در سیر و سلوک به‌ترتیب از آیت‌الله سیّدمحمّد شریف‌شیرازی، آیت‌الله شیخ‌محمّدتقی بافقی، آیت‌الله شیخ‌غلامعلی قمی (ملقّب به تَنوماسی) و نهایتاً آیت‌الله شیخ‌محمّدجواد انصاری‌همدانی بهره بُرد.

سالیان متمادی مجالس او محفل انس و محبّت و مورد توجّه و اقبال عموم تشنگان معنویّت و اخلاق بود. او با زبانی ساده و شیوا مطالب عرفانی و اخلاقی را بیان می‌کرد.

کسانی که در محفل این پیر فرزانه حاضر می‌شدند، گویی گمشده‌ی خود را در این جلسات هفتگی می‌یافتند؛ چنان محبّت اهل‌بیتعلیهم السلام را در دل‌ها به‌جوش می‌آورد که به محض بردن نام حضرت سیّدالشهداء علیه السلام ناله‌ها بلند می‌شد و وقتی اشاره‌ای به وجود مقدّس حضرت حجّت اَرواحُنا‌لِتُرابِ‌مَقدَمِهِ‌الفِداء می‌کرد، اشک‌ها سرازیر می‌شد؛ می‌فرمود: «غم یعنی انتظار، یعنی کیست که مرا بخنداند؟ غمی که در سرّ و نهان انسان است و آن را به مردم نشان نمی‌دهد. عبادت می‌کند، نماز می‌خواند، مثل مردم لبخند می‌زند تا اذیّت نشوند؛ هرجا گریه می‌کنند او هم گریه می‌کند؛ امّا آن غم علاج نمی‌شود. آن غم ظهور حضرت ولیّ عصر اَرواحُنا‌لِتُرابِ‌مَقدَمِهِ‌الفِداء را می‌خواهد؛ جمال امامش و ملاقات وجه‌‌الله را می‌خواهد. آن وقت مثل گل باز می‌شود».[۱]