منجی‌باوری در آراء و مکاتب بشری

اعتقاد به جامعه‌ای سرشار از عدالت، آزادی، امنیّت، رفاه، اخلاق و فضیلت، از جنبه‌های فطری وجود آدمی است. از نظر روانشناختی انسان به جامعه‌ی ایده‌آل سرشار از ویژگی‌های مزبور کشش درونی دارد و این از خواسته‌های فطری بشر به‌شمار می‌آید. این خواسته‌ی فطری به شکل‌های گوناگون در فرهنگ‌های مختلف‌ ظهور نموده است. شاید هیچ قوم و تمدّنی را نتوان یافت جز آنکه آینده‌ی درخشانی را پیشاروی خود انتظار می‌کشد. انتظار ظهور یک منجی در آخرالزّمان در بسیاری از جوامع بشری و نیز در مکاتبی که جنبه‌ی دینی و معنوی هم ندارند، دیده می‌شود‌. به نمونه‌هایی از این باور در جوامع بشری اشاره می‌کنیم.  

ایرانیان باستان معتقد بودند «گرزآسپه» که در کابل زندگی می‌کند و صد‌هزار فرشته نگهبان اویند‌، روزی ظهور خواهد کرد و اداره‌ی امور جهان را در دست خواهد گرفت و جهان را اصلاح خواهد کرد. گروه دیگری از ایشان معتقد بودند «کیخسرو» پس از سامان دادن کشور‌، تاج خود را به پسرانش داد و به کوهستان رفت و در آنجا خوابید و از دیده‌ها غایب شد تا روزی ظاهر شود و اهریمنان را نابود گرداند و از گیتی براند.

نژاد اسلاو معتقدند فردی از مشرق‌زمین ظهور خواهد نمود و قبایل اسلاو را متّحد و آنها را بر همه‌ی دنیا مسلّط خواهد کرد و حکومتی جهانی تشکیل خواهد داد.

اهالی صربستان معتقدند شخصی به نام «مارکو کرالوویچ»‌ قیام خواهد کرد و حکومتی جهانی تشکیل خواهد داد.

ساکنان جزیره‌ی انگلستان بر این عقیده‌اند که «آرتور» (شاه آرتور) از جزیره‌ی آوالون ظهور می‌کند و نژاد ساکسون را بر همه‌ی دنیا غالب می‌گرداند.

اَسِن‌ها معتقدند پیشوایی در آخر‌الزّمان ظهور خواهد کرد و درهای ملکوت آسمان را به روی بشر خواهد گشود.

اقوام سَلت بر این عقیده‌اند که پس از آشوب‌های عظیمی که در جهان رخ‌ می‌دهد، شخصی به نام «بوریان بورویهم» ظهور خواهد کرد و حکومتی جهانی تشکیل خواهد داد.

اقوام اسکاندیناوی بر این عقیده‌اند که شخصی به نام «اودین»‌‌ با قدرتی الهی پس از جنگ‌های عظیم بشری ظهور می‌کند و بر جهانیان پیروز می‌شود.

یونانیان بر این باورند که فردی به نام «کالویبرگ» ظهور خواهد کرد و نجات‌بخش جهان خواهد بود.

اقوام اروپای مرکزی معتقدند فردی به نام «بوخص»‌ در آخر‌الزّمان ظهور خواهد کرد.

اهالی چین معتقدند شخصی به نام «کِرِشنا»‌، منجی جهان خواهد بود.

اهالی آمریکای مرکزی بر این باورند که فردی به نام «کوتزلکول»‌ پس از بروز حوادثی، در آخر‌الزّمان قیام خواهد کرد. او بر جهان چیره می‌شود و نجات‌بخش جهان خواهد بود.

مصریان باستان اعتقاد داشتند که در آخر‌الزّمان سلطانی با نیروی غیبی ظهور می‌کند و بر جهان مسلّط می‌شود.

نژاد ژرمن معتقدند فردی از آن نژاد‌ قیام خواهد کرد و آنان را بر جهان حاکم خواهد کرد.

نمونه‌هایی که اشاره شد، نشان می‌دهد انتظار ظهور منجی در تمامی جوامع بشری وجود دارد. بر همین اساس در جامعه‌شناسی اصلی به‌نام «فتوریزم» مطرح شده که دقیقاً به این حقیقت اشاره‌ دارد‌.

چنان‌که ذکر شد ردّپای باور به آینده‌ای روشن برای جهان بشری در مکاتب مادّی و زائیده‌ی اندیشه‌ی بشر نیز به چشم می‌خورد. در آثار بسیاری از نویسندگان و اندیشمندان‌ به چنین آینده‌ای برای جوامع بشری تصریح شده است.

افلاطون فیلسوف بزرگ یونانی در قرن چهارم یا پنجم پیش از میلاد مسیح(علیه السلام) در کتاب «جمهوریت» اندیشه‌ی مدینه‌ی فاضله را مطرح کرد.

قدّیس آگوستین کشیش و متفکّر مسیحی در قرن چهارم یا پنجم میلادی با تألیف کتاب «شهر خدا» آرمانشهری آسمانی و بهشتی را در برابر شهرهای زمینی سرشار از بی‌عدالتی مطرح کرد. 

فارابی فیلسوف بزرگ ایرانی و شارح آثار افلاطون، در قرن نهم یا دهم میلادی جامعه‌ی سعادتمندی را که بر طبق سنّت و قانون اداره می‌شود، مطرح ساخت.

توماس مور صدراعظم و مشاور پادشاه انگلستان در قرن پانزدهم یا شانزدهم میلادی در کتابی که به نام «جزیره‌ی خیالی» نوشت، بحثی را تحت عنوان «اتوپیا» (‌جامعه‌ی ایده‌آل نهایی‌) مطرح نمود.

ولتر فیلسوف فرانسوی «اِلدورادو» را مطرح ‌کرد که همان جامعه‌ی ایده‌آل سرشار از عدالت و رفاه است.

توماس کامپانلا، ریاضیدان و فیلسوف ایتالیایی در قرن شانزدهم یا هفدهم میلادی در کتاب خود به نام «کشور آفتاب» جامعه‌ی آرمانی و ایده‌آلی را ترسیم نموده است که انسانیّت‌، فضیلت‌، نیکی و عدالت‌ در آن حکومت می‌کند.

ویکتور هوگو شاعر و نویسنده فرانسوی در قرن نوزدهم میلادی در آثار خود نظریّه‌ی حکومت جهانی را مطرح کرده است.

جورج برنارد شاو اندیشمند و نویسنده‌ی انگلیسی قرن نوزدهم و بیستم میلادی در آثارش انتظار ابرمردی را می‌کشد که صلح و عدالت و همزیستی را به ارمغان می‌آورد.

برتولت برشت، نویسنده‌ و نمایشنامه‌نویس و فیلم‌نامه‌نویس وتئوریسین معروف آلمانی، در قرن بیستم میلادی، در آثارش «جورجیا» را مطرح ‌کرده که‌ همان جامعه‌ی ایده‌آل مورد نظر او است.

آلبرت انیشتین دانشمند و متفکّر شهیر معاصر می‌گوید‌: ملل جهان از هر نژاد و رنگی که باشند‌، می‌توانند و باید در زیر یک پرچم واحد بشری‌، در صلح و صفا و برابری و برادری زندگی کنند.[i]

برتراند راسل‌‌ فیلسوف معاصر انگلیسی‌ می‌نویسد‌: اکنون از لحاظ فنّی مشکل بزرگی در راه یک امپراطوری جهانی وجود ندارد. ناچار یا باید حکومت واحدی را قبول کنیم و یا آنکه به عهد بربریّت برگردیم و به نابودی نژاد انسانی راضی شویم. به این معنا که اگر بشر خواستار این است که جنگ عظیم جهانی سوم رخ ندهد و منابع عظیم سلاح‌های مرگباری‌ که در اختیار ارتش‌های فوق‌مدرن دنیاست،‌ فعّال نشود و ریشه‌ی بشریّت را از جا نکند و آثار تمدّن را محو ننماید‌، تنها راه‌حل‌ آن‌ تشکیل حکومت واحد جهانی است. این امر در جامعه‌ی امروز کاملاً امکان‌پذیر است‌. با وجود ابزارهای ارتباط‌جمعی کنونی اگر مدیریّت واحدی برقرار شود، ایجاد حکومت جهانی‌ امری عادّی خواهد بود.[ii]

امروزه تمامی مدّعیان فکر و اندیشه‌ در حلّ مشکلات جهان بشری به بن‌بست رسیده‌اند و معتقدند که بشر‌ آخرین راه‌حل‌ها را در این زمینه تجربه می‌کند و تنها راه نجات از این بحران عظیم‌، تشکیل حکومت واحد جهانی و نجات دنیا از رقابت قدرت‌هاست.