انسان کامل روحلعالما‌العالم

هشتمین نکته در نگرش عارفان به مسأله‌ی مهدویّت‌ این است که عارف‌ انسان کامل را «جان جهان» و روح‌العالَم می‌داند. چنانکه گفته شد‌،‌ جهان خلقت از منظر عارفان‌ به‌منزله‌ی یک انسان است‌؛ همان‌طورکه انسان به‌منزله‌ی جهان است و این دو‌ مطابق یکدیگرند. انسان کامل در جهان خلقت‌‌ به‌منزله‌ی روح در جسم انسان است. اگر ‌مدیریّت بدن انسان برعهده‌ی روح است‌، مدیریّت عالم خلقت نیز برعهده‌ی روح‌العالم است‌. اگر حیات انسان‌ وابسته به روح انسان است، حیات عالم خلقت نیز وابسته به وجود روح عالم، یعنی انسان کامل است. لذا همان‌طورکه روح انسان می‌تواند هر تصرّفی در بدن انجام دهد‌، مثلاً به او فرمان حرکت یا توقّف، سکوت یا سخن دهد؛ انسان کامل‌ نیز به‌واسطه‌ی اسماء الهی که در وجود او به ودیعت نهاده‌ شده‌، قادر است‌ هر‌گونه تصرّفی در عالم انجام دهد. همان‌گونه ‌که بدن‌ بدون وجود روح قابل دوام نیست و می‌پوسد و ازبین می‌رود، روح‌العالَم که حجّت‌خدا و انسان کامل است، اگر از عالم جدا شود، جهان آفرینش‌ نابود و تباه خواهد شد.

عالَم بدون روح قابل دوام و بقا نیست؛ پس انسان کامل‌، قیّم عالَم است. یکی از علل‌ اطلاق نام قائم به حضرت مهدی‌ارواحنافداه این است که ایشان قیّم عالمند. همان‌گونه ‌که قیّم وجود انسان‌ روح اوست و بدون روح‌ بدن از پای درخواهد آمد؛ قیّم آفرینش نیز وجود مقدّس حجّت‌خداست و بدون ایشان جهان متلاشی و نابود خواهد شد.[i]

شرافت اسم قائم به اندازه‌ای است که به موجب روایات چنانچه حجّت‌خدا با این نام خوانده شود، آن حضرت به کسی که ایشان را صدا زده است نظر محبّت می‌اندازند و شخص به‌نشانه‌ی تشکّر از نظر افکندن حجّت‌خدا‌ به او، قیام می‌کند و به ادب از جا برمی‌خیزد.[ii] حتّی خود ائمّه: نیز زمانی که حضرت مهدی‌ارواحنافداه را با این نام یاد می‌کردند‌، به ادب می‌ایستادند؛ از جمله هنگامی که نزد امام علیّ‌بن‌موسی‌الرضا(علیه السلام) از حضرت مهدیارواحنافداه یاد شد، امام رضا(علیه السلام) دست بر سر نهادند و به ادب قیام نمودند و برای فرج آن حضرت دعا کردند.^[iii]