شباهت‌های حضرت مهدی‌ارواحنا‌فداه‌ با برخی انبیای الهی 

در روایات‌ و احادیث‌ فراوانی شباهت‌های امام عصر‌‌‌‌‌‌‌‌‌ارواحنا‌فداه‌ با برخی از انبیای الهی‌ مورد بحث قرار گرفته است. در این بخش‌ به ذکر تعدادی از این احادیث می‌پردازیم.

امام سجّاد‌‌(علیه السلام)‌ می‌فرمایند‌‌‌‌: ‌فِی الْقٰائِمِ مِنّٰا سُنَنٌ مِنْ سُنَنِ الْاَنْبِیٰاءِ؛ سُنَّـﺔٌ مِنْ آدَمَ وَ سُنَّـﺔٌ مِنْ نُوحٍ وَ سُنَّـﺔٌ مِنْ اِبْرٰاهِیمَ وَ سُنَّـﺔٌ مِنْ مُوسىٰ وَ سُنَّـﺔٌ مِنْ عِیسىٰ وَ سُنَّـﺔٌ مِنْ اَیُّوبَ وَ سُنَّـﺔٌ مِنْ مُحَمَّدٍ‌. فَاَمّٰا مِنْ آدَمَ وَ مِنْ نُوحٍ فَطُولُ الْعُمُرِ وَ اَمّٰا مِنْ اِبْرٰاهِیمَ فَخَفٰاءُ الْوِلٰادَﺓِ وَ اعْتِزٰالُ النّٰاسِ وَ اَمّٰا مِنْ مُوسىٰ فَالْخَوْفُ وَ الْغَیْبـَﺔُ وَ اَمّٰا مِنْ عِیسىٰ فَاخْتِلٰافُ النّٰاسِ فِیهِ وَ اَمّٰا مِنْ اَیُّوبَ فَالْفَرَجُ بَعْدَ الْبَلْوىٰ وَ اَمّٰا مِنْ مُحَمَّدٍ‌ فَالْخُرُوجُ بِالسَّیْفِ:‏^[۱] ‌‌‌‌‌‌‌‌‌در قائم ما اهل‌بیت‌‌‌ چند سنّت (خصوصیت) از خصایص پیغمبران است؛ یک سنّت از آدم ابوالبشر‌(علیه السلام) و یک سنّت از نوح نبی‌(علیه السلام)‌ و یک سنّت از ابراهیم خلیل‌(علیه السلام)‌ ‌و یک سنّت از موسای کلیم‌(علیه السلام) ‌‌و یک سنّت از عیسى‌بن‌مریم‌(علیهما السلام) و یک سنّت از ایّوب ‌نبی‌(علیه السلام)‌ ‌‌و یک سنّت از محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم)؛‌‌‌‌ امّا شباهت او با آدم و نوح(علیهما السلام)در طول عمر است؛‌‌ شباهت او با ابراهیم‌‌(علیه السلام)‌‌‌ در پنهان بودن ولادتش و دورى گزیدن وى از مردم است ‌و شباهت او با موسى(علیه السلام) در ترس و غیبت از مردم است و شباهت او با عیسى(علیه السلام)‌ ‌در اختلاف‌نظرى است که مردم درباره‌ی او دارند. خصوصیّت مشترک او با ایّوب‌(علیه السلام)‌‌‌ فرج بعد از تحمّل شدّت و سختی است و امّا سنّت او از محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم)‌ قیام مسلّحانه (علیه ستمگران جهان) است‏.‌

حضرت ابراهیم‌‌(علیه السلام)‌‌ دوران طفولیّت خود را در غاری به دور از مردم سپری کردند. حضرت مهدی ارواحنا فداه نیز علاوه بر اینکه در دوران کودکی توسّط پدر بزرگوارشان امام عسکری علیه السلام مخفی نگاه‌داشته شدند و در دوره‌ی غیبت صغری نیز در محلّی ناشناخته زندگی می‌کردند؛ در دوران غیبت کبری نیز بین مردم شناخته‌شده نیستند و کسی نمی‌تواند با ایشان ارتباط برقرار کند؛ مگر اینکه خود آن حضرت اراده کنند و خود را به کسی نشان دهند و معرّفی کنند. حضرت موسی‌‌(علیه السلام)‌ پس از به قتل رساندن مرد قبطی، ‌از مصر گریختند وگرنه کشته می‌شدند.‌ امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز اگر پیش از زمان موعود خود را معرّفی کنند‌،‌ به‌دست قدرت‌های استکباری به قتل خواهند‌ رسید‌.^[۲]‌‌ غیبت حضرت موسی‌(علیه السلام)‌ با خارج شدن از مصر آغاز شد و سال‌ها مصریان از محلّ ایشان اطّلاع نداشتند. حضرت مهدی(علیه السلام)‌‌‌‌ نیز از پنج‌سالگی‌ به محلّ ناشناخته‌ای نقل مکان کردند و از دیدگان غایب شدند و دوران غیبت صغری را در چنین وضعیّتی به‌سر بردند.‌‌ گروهی درمورد حضرت عیسی‌‌(علیه السلام) معتقد بودند ایشان اصلاً متولّد نشده و گروهی دیگر می‌پنداشتند آن حضرت مصلوب و کشته شده‌اند و هر‌کس نظری می‌داد که جملگی خطا و اشتباه بود‌.‌‌ درمورد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز چنین نظرهای باطل و درعین حال متفاوت و متنوّعی به وجود آمد‌. ‌گروهی تولّد ایشان را انکار می‌کنند و گروهی معتقدند آن حضرت رحلت فرموده‌اند و از این دست سخنان باطل و ناروا به حضرت مهدی(علیه السلام) نسبت می‌دهند. خداوند متعال‌‌ حضرت‌‌ ‌ایّوب‌(علیه السلام) را به بلایا آزمود و پس از‌ سربلند شدن ایشان در آن امتحانات مقدّر،‌ از سختی‌ها و بلایا نجات داد و فرج و گشایشی در زندگی آن حضرت پیش آورد. حضرت مهدی(علیه السلام)‌ نیز پس از تحمّل دوران سختی و غیبت‌،‌ به اذن الهی و در زمانی که اراده‌ و مشیّت خداوند بر آن تعلّق پذیرد‌، ظهور خواهند کرد.

در حدیثی دیگر است که‌ امام صادق علیه السلام فرمودند‌‌: اِنَّ فِی صٰاحِبِ هـٰذَا الْاَمْرِ سُنَنٌ [سُنَناً] مِنَ الْاَنْبِیٰاءِ‌: سُنَّـﺔً مِنْ مُوسَى بْنِ عِمْرٰانَ وَ سُنَّـﺔً مِنْ عِیسىٰ وَ سُنَّـﺔً مِنْ یُوسُفَ وَ سُنَّـﺔً مِنْ مُحَمَّدٍ‏. فَاَمّٰا سُنَّتُهُ مِنْ مُوسَى بْنِ عِمْرٰانَ فَخٰائِفٌ یَتَرَقَّبُ وَ اَمّٰا سُنَّتُهُ مِنْ عِیسىٰ فَیُقٰالُ فِیهِ مٰا قِیلَ فِی عِیسىٰ وَ اَمّٰا سُنَّتُهُ مِنْ یُوسُفَ فَالسِّتْرُ یَجْعَلُ اللّٰهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْخَلْقِ حِجٰاباً یَرَوْنَهُ وَ لٰا یَعْرِفُونَهُ وَ اَمّٰا سُنَّتُهُ مِنْ مُحَمَّدٍ‌ فَیَهْتَدِی بِهُدٰاهُ وَ یَسِیرُ بِسِیرَتِهِ:^[۳]‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در صاحب این امر (حضرت مهدی(علیه السلام)) خصوصیّاتی (سنّت‌هایی) از انبیاء وجود دارد؛ سنّتى از موسى‌بن‌عمران‌(علیه السلام) و سنّتى از عیسى(علیه السلام) و سنّتى از یوسف‌(علیه السلام) و سنّتى از محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم)‌.‌‌ امّا سنّت او از موسى‌بن‌عمران(علیهما السلام) آن است که ترسان و تحت تعقیب است. و سنّت او از عیسی‌(علیه السلام) آن است که در حقّ او همان مى‏گویند که در‌باره‌ی عیسى(علیه السلام) گفتند ‌‌(که او مرده است در‌حالی‌که زنده بود‌‌)؛ و سنّت او از یوسف‌(علیه السلام) پنهان بودن است. خداوند بین او و خلق حجابى قرار مى‏دهد‌؛ به‌گونه‌ای که مردم او را مى‏بینند؛ امّا نمى‏شناسند‌. (برادران یوسف او را دیدند؛ امّا نشناختند) و سنّت او از محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم) آن است که به همان راه و دین پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلّم) مردم را هدایت می‌کند (دین تازه‌ای نمی‌آورد) و به سیره‌ و شیوه‌ی او حرکت مى‏کند‌.‌

در حدیثی دیگر آمده است‌: فِی صٰاحِبِ هـٰذَا الْاَمْرِ اَرْبَعُ سُنَنٍ مِنْ اَرْبَعَةِ اَنْبِیٰاءَ؛ سُنَّـﺔً مِنْ مُوسىٰ فِی غَیْبَتَهِ وَ سُنَّـﺔً مِنْ عِیسىٰ فِی خَوْفِهِ وَ مُرٰاقِبـَﺔِ یَهُودَ وَ قَولُهُمْ مٰاتَ وَ لَمْ یَمُتْ وَ قُتِلَ وَ لَمْ یُقْتَلْ وَ سُنَّـﺔً مِنْ یُوسُفَ فِی جَمٰالِهِ وَ سَخٰائِهِ وَ سُنَّـﺔً مِنْ مُحَمَّدٍ فِی سَیْفٍ یُظْهِرُ بِهِ‌‏‌‌:^[۴] در وجود صاحب این امر (حضرت مهدی(علیه السلام)) چهار خصوصیّت از چهار تن از انبیاء‌، ‌نمایان است.‌ خصوصیّت مشترک او با موسی‌‌(علیه السلام) غیبت ازمیان امّت است و وجه اشتراکش با عیسی‌بن‌مریم‌(علیهما السلام) آن است که ترسان از مراقبت و کنترل یهودیان است و اینکه دیگران از مرگ وی خبر می‌دهند‌؛ درحالی‌‌که نمی‌میرد و می‌گویند‌ کشته ‌شده‌؛ در‌حالی‌‌که کشته نمی‌شود؛ و ‌صفت مشترک او با حضرت یوسف‌‌(علیه السلام) در زیبایی^[۵] و سخاوتمندی است و شباهت او با حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله و سلّم)‌ در قیام مسلّحانه علیه ظلم و بیداد است.

درزمینه‌ی احادیث و روایات‌ شباهت‌های حضرت مهدی‌ارواحنا‌فداه با انبیاء الهی‌ به این چند نمونه بسنده می‌کنیم و این فصل را با ذکر یک حدیث به پایان می‌بریم.

در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است که سیّد ما قائم(علیه السلام) پشتش را به کعبه تکیه می‌دهد و می‌فرماید: یٰا مَعْشَرَ الْخَلٰائِقِ اَلٰا وَ مَنْ اَرٰادَ اَنْ یَنْظُرَ اِلىٰ آدَمَ وَ شَیْثٍ فَهٰا اَنَا ذٰا آدَمُ وَ شَیْثٌ. اَلٰا وَ مَنْ اَرٰادَ اَنْ یَنْظُرَ اِلىٰ نُوحٍ وَ وَلَدِهِ سٰامٍ فَهٰا اَنَا ذٰا نُوحٌ وَ سٰامٌ. اَلٰا وَ مَنْ اَرٰادَ اَنْ یَنْظُرَ اِلىٰ اِبْرٰاهِیمَ وَ اِسْمٰاعِیلَ فَهٰا اَنَا ذٰا اِبْرٰاهِیمُ وَ اِسْمٰاعِیلُ. اَلٰا وَ مَنْ اَرٰادَ اَنْ یَنْظُرَ اِلىٰ مُوسىٰ وَ یُوشَعَ فَهٰا اَنَا ذٰا مُوسىٰ وَ یُوشَعُ. اَلٰا وَ مَنْ اَرٰادَ اَنْ یَنْظُرَ اِلىٰ عِیسىٰ وَ شَمْعُونَ فَهٰا اَنَا ذٰا عِیسیٰ و شمعونُ. اَلٰا وَ مَنْ اَرٰادَ اَنْ یَنْظُرَ اِلىٰ مُحَمَّدٍ وَ اَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ‌اللّٰهِ‌عَلَیْهِمَا فَهٰا اَنَا ذٰا مُحَمَّدٌ وَ اَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ. اَلٰا وَ مَنْ اَرٰادَ اَنْ یَنْظُرَ اِلَى الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ(علیهما السلام) فَهٰا اَنَا ذَا الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ. اَلٰا وَ مَنْ اَرٰادَ اَنْ یَنْظُرَ اِلَى الْأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ: فَهٰا اَنَا ذَا الْأَئِمَّةُ: ای جماعت مخلوقات! آگاه باشید هرکس می‌خواهد آدم و شیث(علیهما السلام) را ببیند، پس من همان آدم و شیث(علیهما السلام) هستم و هر کس بخواهد به نوح و فرزندش سام(علیهما السلام) بنگرد، پس من همان نوح و سام(علیهما السلام) هستم و هر کس می‌خواهد ابراهیم و اسماعیل(علیهما السلام) را ببیند، پس من همان ابراهیم و اسماعیل(علیهما السلام) هستم و هر کس بخواهد به موسی و یوشع(علیهما السلام) بنگرد، پس من همان موسی و یوشع(علیهما السلام) هستم. هر کس می‌خواهد عیسی و شمعون(علیهما السلام) را ببیند، پس من همان عیسی و شمعون(علیهما السلام) هستم. هر کس می‌خواهد محمّد و امیرالمؤمنینصلوات‌الله‌علیهما را ببیند، پس من همان محمّد و امیرالمؤمنینصلوات‌الله‌علیهما هستم. هر کس بخواهد به حسن و حسین(علیهما السلام) بنگرد، پس من همان حسن و حسین(علیهما السلام) هستم. هر کس می‌خواهد امامان از نسل حسین: را ببیند، پس من همان امامان از نسل حسین: هستم.^[۶]

وجود مقدّس حضرت مهدی‌ارواحنا‌فداه عصاره‌ی فضائل و آیینه‌ی تمام‌نمای همه‌ی انبیاء و اولیاء و ائمّه‌ی معصومین: است؛ یعنی همه‌ی کمالاتی که برای تمام انبیاء از آدم تا خاتم انبیاء و تمام امامان از امیرالمؤمنین تا امام عسکری: قابل تصوّر است، در حضرت مهدی‌ارواحنا‌فداه یک‌جا جمع شده است. ازاین‌رو اگر کسی می‌خواهد به هریک از انبیاء و اولیاء بنگرد، می‌تواند او را در جمال امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف مشاهده کند.