دو مرحله‌ای بودن غیبت

دو مرحله‌ای بودن غیبت نیز سال‌ها قبل از امام حسن عسکری‌(علیه السلام)‌ در احادیث ائمّه: بیان شده بود‌. امام سجّاد‌(علیه السلام) می‌فرمایند‌: اِنَّ لِلْقٰائِمِ مِنّٰا غَیْبَتَیْنِ اِحْدیـٰهُمٰا اَطْوَلُ مِنَ الْاُخْرىٰ فَلٰا یَثْبُتُ عَلَیٰ اِمٰامَتِهِ اِلّٰا مَنْ قَوِیَ یَقِینُهُ وَ صَحَّتْ مَعْرِفَتُهُ:^[i] قائم ما دو غیبت دارد که یکى از دیگرى طولانى‏تر است. جز کسانى که یقین قوى و معرفت صحیح دارند کسى بر این عقیده ثابت نمى‏ماند.

امام صادق علیه السلام نیز فرموده‌اند‌: لِلْقٰائِمِ غَیْبَتٰانِ اِحْدٰاهُمٰا قَصِیرَﺓٌ وَ الْاُخْرىٰ طَوِیلـَﺔٌ اَلْغَیْبَـﺔُ الْاُولىٰ لٰا یَعْلَمُ بِمَکٰانِهِ فِیهٰا اِلّٰا خٰاصّـَﺔُ شِیعَتِهِ وَ الْاُخْرىٰ لٰا یَعْلَمُ بِمَکٰانِهِ فِیهٰا اِلّٰا خٰاصَّـﺔُ مَوٰالِیهِ فِی دِینِهِ:^[ii] قائم را دو غیبت است: یکى طولانى و دیگری کوتاه. در غیبت اوّل جز خواصّ شیعیانش کسی از مکان او اطّلاع ندارد؛ ولى در غیبت دوم جز دوستان مخصوص او در امر دین، کسی از جاى او ‏اطّلاع ندارد.

این‌گونه روایات شاهدی است بر اینکه هم مسأله‌ی غیبت و هم چگونگی وقوع آن در دو مرحله، از سال‌ها پیش از امام عسکری علیه السلام اعلام و تبیین شده بود و ابداع شیعیان پس از آن حضرت نیست.