انتظار

و امّا انتظار شیعه انتظاری است شورانگیز و محرّک، امیدآفرین و هستی‌زا. و این امید و انتظار است که نه تنها جامعه‌ی پویای شیعه را در طول تاریخ پر افتخارش ـ با وجود مخالفت‌های شدید و رنج‌های طاقت‌فرسا ـ از حرکت باز نداشته، بلکه عامل محرّک آن نیز بوده است. و همین انتظار راز بقا و پیشروی این گروه گردیده است. بجاست که زنگار اوهام از چهره‌ی این اصل انسان‌ساز حماسه‌آفرین زدوده شود تا روشن شود کدامین انتظار است که از ملّتی خمود قومی شورآفرین، از اجتماعی پریشان توده‌ای سامان یافته، از انسان‌هائی افسرده آدمیانی شادی‌آفرین، از رهروانی پریشان گام توده‌ای ثابت قدم، از انسانیّتی پرآشوب جمعیّتی آرام‌بخش و از تاریخی بی فردا فردائی تاریخ‌ساز می‌سازد.

برای آشنایی با مفهوم راستین این اصل سزاوارترین مرجع رهبران تشیّع‌اند. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:

«کسانی که در انتظار دولت قائم بسر می‌برند چون افرادی هستند که در خدمت قائم باشند... و بلکه چون شمشیرزنان در رکاب مهدی‌اند... نه به خدا سوگند بسان شهیدانی هستند که جان در رکاب پیامبر باخته‌اند.»^۲۷

این سخن ژرف نقش برجسته‌ی انتظار را مشخّص می‌سازد و اینکه منتظران راستین همچون صدر اسلام، باید آتشین درون و مصمّم در برابر جاهلیّت زمان خود بپا خیزند و در آماده ساختن توده‌ها ـ برای پذیرفتن نظامی الهی و انسانی ـ حماسه‌آفرین تلاشی پاکبازانه تا حدّ شهادت باشند.

در همین معنی دیگر گفته همین پیشوا بر تیرگی‌های سکوت و سکوتمان نور می‌پاشد و ما را به سوی سازندگی جامعه فرا می‌خواند که:

«آن کس که منتظر امر ـ دولت ـ ماست، چون کسی است که در راه خدا در خون خود غوطه‌ور باشد.»^۲۸

و آن‌گاه می‌بینیم در منطق هدف‌ساز امام رضا(علیه السلام) «انتظار فرج جزء فرج است»^۲۹ درمی‌یابیم که یک شیعه‌ی آگاه باید کرداری را در زمان انتظار داشته باشد که گوئی در زمان ظهور مهدی(علیه السلام) زندگی می‌کند. با این برداشت از مفهوم انتظار عمق و ارج این گفته را درمی‌یابیم که:

«برترین کردار امّت من انتظار فرج است.»^۳۰

و هم از این‌ رو حماسه پرشور انتظار اگر به درستی شناخته شود و به توده‌های نگران شناسانده گردد، غنچه امیدی پرشکوه را بر نهال زندگی‌شان شکوفا می‌سازد تا با درونی پرشور و عزمی راسخ برای ساختن آینده‌ای روشن تلاشگر و کوشا باشند.

برای روشن‌تر شدن این بیان سپاه انبوهی را در نظر بگیرید که فرمانده‌ی آن ـ به ضرورتی بخردانه ـ از حوزه‌ی مأموریّت خود خارج می‌شود و به لشگریان خویش اعلام می‌کند که زمان بازگشت او روشن نیست؛ ولی همه باید آماده‌ی نبرد باشند؛ چه به هنگام بازگشت، فرمان حمله را صادر خواهد کرد و نبردی قرین پیروزی را آغاز خواهند نمود. سپاهیان لایق و هوشیار با دریافت این دستور همیشه آماده‌اند تا با رسیدن فرمانده و فرمان حمله‌اش، به پیکار با تباهی‌ها و زشتی‌ها بپردازند.

انبوهی و گستاخی دشمن در این مدّت آنان را در راه مبارزه مصمّم‌تر می‌کند و اگر با دیدگان اشک‌آلود و دل‌های مشتاق و لب‌های دعاخوان چشم به راه فرمانده‌ی خود هستند، فراموش نمی‌کنند که همیشه باید در آمادگی رزمی بوده و لیاقت نبرد با باطل را در خود حفظ کنند. چنین گروه آگاه و بیداردلی هیچ‌گاه در این فکر نخواهند بود که پراکنده شویم و به استراحت بپردازیم تا فرمانده بازگردد و خود کارها را سامان دهد. برویم تا او بجنگد و ما پیروز شویم؛ او قیام کند و ما آزاد گردیم؛ او بپا خیزد و ما پیشرفت نمائیم؛ او بمیرد و ما تاج عزّت بر سر نهیم؛ او کشته شود و ما زندگی جاودان یابیم!!

پیداست که سرانجام چنین پنداری چه می تواند باشد و هم از این روست که گفته‌اند: «ملّتی که در انتظار مصلح بسر می‌برد خود باید صالح باشد.» بپاخاستن شیعه به هنگام شنیدن نام قائم(علیه السلام) نیز به این معنی است که هر لحظه آماده‌ایم تا مهدی(علیه السلام) قیام کند و ما گوش به فرمان او جان به پیشگاهش هدیه بریم. و این آمادگی تا بدانجا او را مبارز تربیت می‌کند که از خدا می‌خواهد که اگر بین او و مهدی(علیه السلام) مرگ ـ که برای همه پیش خواهد آمد ـ فاصله انداخت، به هنگام قیام قائم(علیه السلام) خدا او را در حالی که کفن پوشیده و شمشیر کشیده و نیزه آخته کرده و به یاری حضرت مهدی ارواحنا فداه در شهر و ده می‌شتابد، از قبر خارج سازد.^۳۱

اگر شیعه در فراز و نشیب‌های عمر هزار و چهارصد ساله‌ی خود ـ در مسیر مبارزه با باطل ـ از پا نیفتاده و همواره سربازانی فداکار با تلاش‌هائی پیگیر ـ روانه‌ی میدان کارزار کرده، یکی از عواملش همین انتظار مثبت بوده است. و می‌بینیم درست به خلاف کسانی که تمامی مباهاتشان را در گذشته تاریخ جستجو می‌کنند، منتظران واقعی همواره به آینده‌ای درخشان چشم دوخته و به سوی آن گام برمی‌دارند؛ چه انتظار راستین جهت را از گذشته به سوی آینده تغییر می‌دهد.

کوتاه سخن اینکه انتظار شیعه انتظاری است راستین و اگر برداشت ما از این اصل برداشتی است اصیل، خود باید ملّتی صالح بوده و در حدّ خود با تلاشی پیگیر در مبارزه با باطل زمینه‌ی قیام او را فراهم ساخته و خودمان نیز در این راه توانائی و قدرت برای شرکت در نبرد آخرین ـ در حضور مهدی(علیه السلام) ـ را کسب کرده و این‌گونه، با تمام وجود، چشم به راه قیامش باشیم.