پرداخت زکات تأثیرات روحی عظیمی دارد که جز به اختصار نمی‌توانیم متذکّر آن شویم. این کار فرد مسلمان را وا می‌دارد ‌که نعمت‌های اخروی و رضوان الهی را در ذهنش مجسّم سازد و نگاهش را به عوالمی که نه چشمی مانند آن را دیده و نه گوشی مانند آن را شنیده است، به‌طور ثابت بدوزد. این زندگی دنیوی مقدّمۀ آن زندگی و مزرعه‌ای برای آن است و آنچه را انسان در این زندگی مالک می‌شود، با آنچه در آن زندگی جاوید به او داده می‌شود، قابل قیاس نیست. ما عِندَکُم یَنفَدُ وَ ما عِندَاللهِ باقٍ: آنچه پیش شما است تمام شدنی است و آنچه نزد خداست باقی ماندنی.[۱] بی‌هراس و تردید، این تجسّم و تثبیت، ‌بر روح انسان و بر سوق دادن او در جهت تبدیل شدن به عاملی که برای سازندگی شایستۀ جامعۀ انسانیّت گمارده شده و به موجودی که از همۀ منافع شهوی‌ای که آن نیرو‌ها را هدر می‌دهد، صرف‌نظر می‌کند، آثار خاصّی دارد.

همچنین پر‌داخت زکات عنصر تسلیم مطلق خداوند متعال بودن در زمینۀ همۀ دستوراتش و به ویژه دستوراتی که به جنبۀ اقتصادی تعلّق دارد را در انسان می‌پروراند؛ به‌گونه‌ای که انسان را از این که ثروت را به مقدار زیادی دوست بدارد رها می‌سازد و همۀ شهوات را در پیشگاه اوامر خدای تعالی و آنچه یگانه تضمین‌کنندۀ ترقّی و تکاملش می‌باشد، می‌خشکاند. همانطور که تسریع در پرداخت زکات و جدا نمودن آن از اموال شخصی، تقوی را در روح تثبیت می‌کند و آن ملکۀ ذاتی‌ای است در قوام بخشیدن به خود آگاهی در زندگی، و سرشار از مفا‌هیم پیشرفت و تعالی و خویشتن‌داری است. اینسان اینها علاوه بر چیز‌هایی است که به عنوان انگیزۀ زکات تعبیر شده است، از قبیل انسانیّت و احساس مسؤولیّت کردن و حس نمودن درد‌های همنوعان و اعضایی که شخص مسلمان با آن‌ها پیکر واحدی را تشکیل می‌دهد.