در پاسخ به این سؤال که چرا اسلام زن را از ولایت، قضاوت و جهاد محروم ساخته است؛ نکات زیر را یادآور می‌شویم.

نخست اینکه معافیّت خانم‌ها از بعضی تکالیف در اسلام، مثل جهاد کردن، قضاوت و ولایت، امتیازی نیست که به مرد داده شده باشد؛ تکلیفی است که از دوش زن برداشته‌ شده است. مثلاً قضاوت کار بسیار شاقّ و پرمسؤولیّت و حسّاس و خطرناکی است. کوچکترین اشتباه در آن موجب مسؤولیّت بسیار سنگین اخروی می‌شود. اسلام این بار را از دوش زن برداشته و بر دوش مرد گذاشته است و سلب حقّی از زن نیست. علّت آن هم نیاز این کار به قاطعیّت وتحت تأثیر عواطف و احساسات قرار نگرفتن در مقام اجرای عدالت است و احساسات و عواطف شدید زن، تناسبی با آن ندارد. حضور در جبهه‌های نبرد و مبارزه و از پادرآوردن دشمن و نیز حکومت و دقّت و حسابگری‌های سیاسی و قاطعیّت و صلابت لازم برای اداره‌ی امور جامعه هم تناسبی با روحیّات لطیف زن ندارد.

دوم اینکه معاف شدن زن از اموری همچون جهاد، به معنای محروم شدن وی از اجر معنوی آن نیست؛ زیرا اگر زن در سنگر خانواده، برای خدا، دشواری‌های سلوک شایسته با شوهر و اداره‌ی نیکوی خانه را متحمّل شود؛ خداوند به او اجر جهاد را عطا خواهد کرد. امیرالمؤمنین علیه‌السّلام فرمودند: جِهادُ المَرأةِ حُسنُ التَّبَعُّلِ[i]: جهاد زن نیکو شوهرداری کردن است.

زنی به محضر پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله وسلّم رسید، در حالی که آن حضرت در بین اصحاب خود بودند. عرض کرد: پدر و مادرم به فدایت! من به نمایندگی از زنان نزد شما آمده‌ام. جانم به فدایت! می‌دانم هیچ زنی در شرق و غرب عالم نیست که این سخن مرا بشنود، مگر اینکه هم‌رأی من است. خداوند تو را به حق بر مردان و زنان مبعوث ساخت و ما زنان به تو و خدایت که تو را فرستاد، ایمان آوردیم. و ما گروه زنان، محدود و محصور و خانه‌نشین شما مردان و برآورنده‌ی خواهش‌ها و شهوات شما و باردار و حمل کننده‌ی فرزندان شماییم و شما مردان، با نمازهای جمعه و جماعت و عیادت بیماران و حضور در تشییع جنازه‌ها و حج‌های پی‌درپی و از همه‌ی آنها بالاتر، جهاد در راه خدا، بر ما برتری داده شده‌اید. و این در حالی است که وقتی هر یک از شما برای حج یا عمره یا مرزبانی و دفاع از سرحدّات، از خانه بیرون می‌رود؛ ما برای شما دارایی‌تان را حفظ می‌کنیم و جامه‌هایتان را می‌بافیم و آماده می‌سازیم و فرزندانتان را تربیت می‌کنیم. پس یا رسول الله! در اجر و پاداش، با شما مردان شریک نیستیم؟ پیامبر به‌طور کامل رو به اصحاب خود کردند و فرمودند: آیا تا کنون سخن زنی را در پرسش از امر دین خود، نیکوتر از این شنیده‌اید؟ عرض کردند: گمان نمی‌بردیم زنی به چنین مرتبه‌ای راه یابد. سپس پیامبر به آن زن رو کردند و فرمودند: ای زن! بازگرد و زنانی را که پشت سر تو هستند و تو سخنگوی آنهایی، آگاه ساز که خوب شوهرداری کردن هر یک از شما برای همسرش و جلب رضایت شوهر و پیروی از آنچه او با آن موافق است، با تمامی اعمالی که در مورد مردان گفتی، برابر است. سپس آن زن در حالی که از شادی، لا اله الاّ الله و الله اکبر می‌گفت، بازگشت[ii].

سوم اینکه در جهان‌بینی اسلام چون دنیا اصل نیست، امتیازات و برتری‌های انسان‌ها بر اساس جنبه‌های دنیوی سنجیده نشده است؛ بلکه بر اساس جنبه‌های معنوی و اخروی سنجیده شده است. ملاک اسلام در امتیاز، چیزهایی است که انسان را به قرب الهی می‌رساند. توانمندی‌های دنیوی مرد که عمدتاً جنبه‌ی تکوینی دارد، سبب مسؤولیّت‌های متفاوتی است که بر دوش مرد قرار گرفته است و نمی‌تواند ملاک برتری مرد بر زن شمرده شود.