همان گونه که در بخش نخست ذکر شد، پیامبر و ائمّه علیهم السّلام آئینة خدا نمایند و خداوند با تمام اسماء و صفات خویش در آئینة وجود آنان تجلّی نموده است. زائری که به برکت عشق و ارادت به پیامبر و ائمّه علیهم السّلام آئینة دلش از زنگار و غبار غفلت و معصیت پاک شده و آمادگی یافته است که عکس مهرویان بوستان خدا را در خویش پذیرا شود، هنگامی که به محضر آنان تشرّف می‌یابد، آئینة پیامبرنما و امام‌نما می‌شود. همان گونه که خدا را در آئینة وجود اهل‌بیت علیهم السّلام می‌توان دید و لذا در مورد زائران پیامبر اکرم و امام حسین علیهما السّلام، فرموده‌اند: کَمَن زارَ اللهَ فی عَرشِهِ: همچون کسی است که در عرش الهی خداوند را زیارت کرده باشد.[۸۱] به همان نحو اهل‌بیت علیهم السّلام را در آئینة وجود چنان زائری می‌توان مشاهده کرد. زائران شایسته پیامبر و ائمّه علیهم السّلام نمایشگر خود آن بزرگوارانند و هر کس به زیارت چنین زائرانی نایل شود، گویی به زیارت خود پیامبر و ائمّه علیهم السّلام نایل گردیده است و لذا فرموده‌اند: کسی که زائران و دوستان شایستة ما را زیارت کند چونان کسی است که خود ما را زیارت کرده باشد.[۸۲]

در این مقام است که دوگانگی و غیریّت زائر و مزور زائل شده و جز یکی باقی نمی‌ماند.

اگر دل دلبره دلبر کدومه                                               وگر دلبر دله دل را چه نومه

دل و دلبر چنان آمیته وینم                                              ندونم دل که و دلبر کدومه

***

من کیم لیلی و لیلی کیست من                                       ما یکی روحیم اندر دو بدن

داند آن چشمی که او دل روشنی است                          در میان لیلی و من فرق نیست

چه زیبا و شکوهمند است که دیدة دل زائر صاحبدلی در حرم اهل‌بیت علیهم السّلام گشوده شود و در آئینة وجود خود و تمامی دیگر زائران، جلوة مزور را مشاهده کند و به عین الیقین ببیند که در حرم، جز خود پیامبر یا امام هیچ کس نیست و این شهود قلبی به تدریج از حرم به همة عالَم توسعه یابد و همین حقیقت را در کلّ جهان خلقت مشاهده نماید.

نمونه‌ای از این شهود برای یکی از اصحاب امام صادق علیه السّلام دست داد پس از آن که به اصرار از حضرت تقاضا کرد که: آقای من خودت را به من بشناسان. حضرت به دیگر اصحاب امر کردند او را که شنا نمی‌دانست به درون آب بیندازند و پیش از آنکه غرق شود از آب گرفته و بیرون بیاورند. تا دوبار، هر نوبت که او را از آب بیرون آوردند خواستة خود را تکرار کرد، لکن در نوبت سوم در کنجی آرام نشست و چیزی نگفت. وقتی علّت سکوتش را از او پرسیدند، گفت: در بار آخر که مشرف به مرگ بودم، آخرین دفعه‌ای که سرم از آب بیرون آمد دیدم تمام کرة زمین مانند نقرة خام سفید است و جز امام صادق علیه السّلام که بر سجّاده‌ای نشسته بودند، هیچ کس در عالَم وجود ندارد. با مشاهدة این حقیقت، به خواسته‌ام که شناخت امام بود نایل شدم و لذا آرام گرفته و سکوت اختیار کردم.