عقیده و باور دعا کننده

ـ به قدرت خداوند بر برآورده ساختن حاجت خویش اعتماد داشتن.

ـ در اجابت کردن دعا، به خدا حسن ظنّ داشتن.

ـ در به اجابت رسیدن دعا یقین داشتن.

ـ ولایت اهل‌بیت علیهم السّلام را داشتن.

مکان دعا

ـ مکّه، خصوصاً درکنار کعبه.

ـ عرفات.

ـ مشعر الحرام.

ـ مسجد.

ـ حرم پیامبر اکرم و ائمّة معصومین علیهم السّلام خصوصاً حرم حضرت اباعبدالله الحسین علیه السّلام به ویژه نزد سر مطهّر آن حضرت.

زمان دعا

ـ بین الطّلوعین (از اذان صبح تا طلوع آفتاب)

ـ پیش از غروب خورشید.

ـ هنگام اذان ظهر.

ـ بعد از ظهر و بعد از مغرب.

ـ هنگام نماز عشاء.

ـ هفتمین قسمت از دوازده قسمت طول شب، که آغاز نیمة دوم شب می‌باشد. (شب فاصلة بین اذان مغرب و اذان صبح است.)

ـ ثلث آخر شب.

ـ شب جمعه، خصوصاً در ثلث آخر شب و پس از ۱۵ بار خواندن سورة قدر.

ـ قبل از طلوع فجر جمعه.

ـ بین خطبه و اقامة نماز جمعه.

ـ عصر جمعه، هنگامی که نصف قرص خورشید پنهان شده است. خصوصاً در قالب دعای سمات، حاجت خود را درخواست کردن.

ـ شب اوّل ماه رجب.

ـ شب نیمة شعبان.

ـ شب عید فطر.

ـ شب عید قربان.

ـ روز عرفه.

ـ ماه مبارک رمضان، خصوصاً هنگام افطار و سحر و در لیالی قدر.

ـ هنگام به زمین ریخته شدن نخستین قطرات خون شهید.

ـ هنگام نزول باران.

ـ هنگام وزیدن باد.

شرایط دعا

ـ در زمان راحتی و پیش از مبتلا شدن دعا کردن.

ـ پس از نماز، خصوصاً در حال سجده دعا کردن.

ـ در قنوت نماز وتر دعا کردن.

ـ بعد از قرائت قرآن دعا کردن (حدّاقل ۱۰۰ آیه).

ـ بین اذان و اقامة نماز دعا کردن.

ـ در حال روزه دعا کردن.

ـ در حین جهاد دعا کردن.

ـ در حین گزاردن حجّ دعا کردن.

ـ در حین به جا آوردن عمره دعا کردن.

ـ هنگام سوختن دل دعا کردن.

ـ هنگام جاری شدن اشک دعا کردن.

ـ در خلوت و خفا دعا کردن.

ـ به صورت گروهی دعا کردن و آمین گفتن.

ـ پس از دعا برای چهل برادر ایمانی، برای خود دعا کردن.

ـ با در دست داشتن انگشتر عقیق یا فیروزه دعا کردن.

توسّل در دعا

ـ به خوبان خدا، به ویژه محمّد و آل محمّد صلوات الله علیهم اجمعین توسّل جستن و در درخواست از خدا، از آنها همراهی خواستن.

ـ با توجّه به اینکه هر روز به ۱۲ قسمت تقسیم می‌شود و هر قسمت از آن به یکی از ائمّة معصومین علیهم السّلام تعلّق دارد؛ با خواندن دعای مخصوص آن ساعت، خواستة خویش را طلبیدن.[۲۹۲]

ـ با توجّه با اینکه هر روز هفته به یک یا چند تن از چهارده معصوم علیهم السّلام تعلّق دارد؛ در هر روز، زیارت مخصوص آن روز را خواندن و به معصوم یا معصومانی که آن روز متعلّق به ایشان است توسّل جستن و حاجت خویش را درخواست کردن.[۲۹۳]

مقدّمات و مقارنات دعا

ـ پیش از دعا صدقه دادن.

ـ با طهارت کامل (غسل و وضو) دعا کردن.

ـ خود را با عطر خوشبو ساختن.

ـ رو به قبله داشتن.

ـ در حالی که کف دست‌ها رو به آسمان است، دست‌ها را به سوی آسمان بلند کردن.

ـ با توجّه کامل و با دل، به خدا روی آوردن و با همة وجود، خواستة خود را طلبیدن.

ـ خشوع قلبی خود را ظاهر ساختن و سجده کردن و گونه بر خاک نهادن.

ـ گریستن و حتّی خود را به گریه واداشتن و به گریه افکندن.

نحوة دعا کردن

ـ با گفتن اَعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیمِ استعاذه نمودن (تا ۱۰ بار).

ـ با گفتن بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ دعا را آغاز کردن.

ـ مجد و ثنای پروردگار را به زبان جاری ساختن.[۲۹۴]

ـ نعمت‌های الهی را یادآور شدن و حمد و شکر الهی را به جای آوردن و گفتن اینکه خدایا اگر خواسته‌ام راهم ندهی، نعمت‌هایت را از یاد نمی‌برم و از محبّتت دست بر نمی‌دارم.

ـ به گناهان خویش اعتراف و از آنها استغفار کردن.

ـ بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام صلوات فرستادن.

ـ خدا را با اسم اعظم خواندن. (۱۰ بار: یا اَللهُ، یا ۷ بار: یا اَرحَمَ الرّاحِمینَ، یا ۱۰ بار: یا اَللهُ، ۱۰ بار: یا رَبّاهُ، ۱۰ بار: یا سَیِّداهُ و یا در سجده ۳ بار: یا اَللهُ یا رَبّاهُ یا سَیِّداهُ گفتن و طلب حاجت نمودن.)

ـ خدا را با نامی که متناسب با خواسته‌ایست که در دعا عنوان می‌شود، خواندن (مثلاً در طلب مغفرت با نام غفّار و رحیم، در طلب شفا با نام شافی)

ـ با دعاهای خاصّ هر حاجت که از اهل‌بیت علیهم السّلام رسیده است دعا کردن. (در این دعاها، هم جانب ادبِ گفتگو و درخواست از خداوند بیشتر مراعات شده، و هم چون کلام بندگان محبوب خداست، نزد پروردگار بهتر پذیرفته می‌شود).

ـ حاجت خود را به زبان آوردن و شرح دادن و تأکید نمودن بر این که اگر مصلحت واقعی مرا در بر دارد، آن را عطا کن و در غیر این صورت، مرا بر آنچه هم اکنون وجود دارد صابر و راضی قرار ده.

ـ بر عدم استحقاق خویش برای برآورده شدن حاجت، اعتراف کردن و بر اینکه خدایا جز تو کسی را ندارم و نیز بر اینکه عطا کردن و محروم نکردن سائل، ولو استحقاق نداشته باشد، زیبندة تو است، تأکید کردن.

ـ دعا را در مورد همة مؤمنین و مؤمنات و تمامی نیازمندان تعمیم دادن.[۲۹۵]

ـ به حقّ پیامبر اکرم و اهل‌بیت پاکش علیهم السّلام و دیگر انبیا و اولیا و صلحا و ابرار، از خداوند درخواست کردن.

ـ با گفتن ما شاءَ اللهُ لا قُوَّةَ اِلاّ بِاللهِ العَلِی العَظیمِ و با فرستادن صلوات بر محمّد و آل محمّد علیهم السّلام دعا را به پایان بردن.

ـ پس از اتمام دعا دست‌ها را پایین آوردن و بر سر و صورت و سینة خود کشیدن.

.پس از دعا

ـ از ارتکاب گناهان پرهیز کردن؛ زیرا برخی گناهان، دعاهای اجابت شده را بر می‌گردانند.

ـ در دعا پایدار و پی‌گیر بودن و در صورت عدم اجابت، مأیوس نشدن و از دعا دست برنداشتن.

ـ همیشه در حال دعا بودن و در صورت اجابت یا عدم اجابت، از دعا دست برنداشتن.

کسانی که دعایشان مستجاب می‌شود

ـ دعای بندگان مطیع و فرمانبر خدا که به عهد بندگی و فرمانبری خویش از خداوند پایبندند، در نتیجه خداوند نیز به عهد خود بر اجابت دعایشان وفا می‌کند.

ـ دعای شخص بیمار در حقّ عیادت کننده‌اش.

ـ دعای شخص فقیر در حقّ کسی که به او عطا کرده است.

ـ دعای شخص مظلوم.

ـ دعای امام و رهبر عادل.

ـ دعای کسی که در غیاب برادر مؤمن، در حقّ وی دعا می‌کند. (چنین دعایی در حقّ خود دعا کننده نیز عیناً مستجاب می‌شود.)

ـ دعای فرزند صالح در حقّ پدر و مادر خویش.

ـ دعای پدر و مادر صالح در حقّ فرزند خویش.

ـ دعای کسی که دعایش را در حقّ دیگران تعمیم می‌دهد.

ـ دعای کسی که در حال راحتی و پیش از مبتلا شدن دعا می‌کند.

ـ دعای کسی که در حوائجش بر غیر خدا تکیه نمی‌کند.

ـ دعای کسی که در جهت برآوردن حوائج دیگران گام برمی دارد.

کسانی که دعایشان مستجاب نمی‌شود

ـ دعای کسی که دست از تلاش بر می‌دارد و به جای عمل، دعا می‌کند.

ـ دعای کسی که تغییر شرایط نامطلوب در توانش است ولی برای تغییر آن دست به کار نمی‌شود و به جای آن دعا می‌کند.

ـ دعای کسی که دارائیش را در راهی که خیر نیست خرج می‌کند و برای طلب دارائی دعا می‌کند.

ـ دعای کسی که قلبی غافل و قسی دارد.

ـ دعای کسی که با زبان آلوده و قلب چرکین و نیّت دروغین و با سوء ظنّ به خدا دعا می‌کند.

ـ دعای کسی که بر گناه کردن مصرّ است.

ـ دعای کسی که حرامخوار است و با شکم مملوّ از حرام دعا می‌کند.

ـ دعای کسی که حقّ دیگران را غصب و تضییع نموده و مظلمه‌ای بر گردن دارد.

ـ دعای کسی که چیز محال یا حرام، یا قطع رحم، یا امری که متضمّن بی‌ادبی و یا چیزی که فراتر از حدّ اوست طلب می‌کند.

ـ دعای کسی که فقط پس از مبتلا شدن دعا می‌کند.