برخی گروه‌های صوفیّه برای تربیت سالکان، ریاضت‎های مشقّت‌آمیز و اعمال عبادی خاصّی را ابداع و تجویز می‏کنند که به هیچ وجه ریشه‌ای در متون دینی و تأییدی در سنّت و سیرة معصومین علیهم السّلام برای آن‎ها نمی‌توان یافت. این ریاضات و عبادات، سالک را از زندگی متعادل انسانی که اسلام برای فرد مسلمان می‌پسندد و پیامبر و ائمّه علیهم السّلام و صحابة‌ شایستة آنان در قالب آن رفتار می‌کردند، خارج می‌سازد.

در این مورد باید توجّه کرد که اوّلاً آنچه از اعمال و عبادات که برای رشد و تکامل انسان مسلمان لازم و مفید بوده است، شارع مقدّس در قالب احکام دین، در طیف گستردة عمل به واجبات و ترک محرّمات و عمل به مستحبّات و ترک مکروهات و بسنده کردن به حدّاقل و تنها در حدّ رفع ضرورت پرداختن به مباحات، مقرّر داشته است. از سوی دیگر دشواری‌ها و مشقّاتی را که تحمّل آن‎ها برای رشد و تکامل هر شخص لازم است، خداوند به طور طبیعی در جریان زندگی وی پیش می‌آورد و درنتیجه اگر شخص طالب رشد و تکامل است باید با روح صبر و تسلیم و رضا با آن مشکلات مواجه شده و از صمیم دل و جان، طبق دستورات دین و احکام الهی، و بی ‎‌آن که به رفتاری دیگر مایل باشد، در آن موقعیّت عمل کرده و در برابر آن مشکلات عکس‎العمل نشان دهد. گریز از ریاضت‌های خداداد و پرداختن به ریاضت‎های خود ساخته، رشد و تکامل واقعی در پی نخواهد داشت. بنابراین پرداختن به عبادات خود ساخته و تحمیل نمودن ریاضت‌های تصنّعی بر خود، نه مفید است و نه لازم.

ثانیاً در موارد بسیاری فشار بیش از اندازه وارد کردن به خود در قالب عبادت‌های افراطی و ریاضت‌های شاقّ، نه تنها موجب تسریع در نیل به مقصود نمی‌شود، که به مبتلا شدن شخص به فرسودگی و ضعف و بیماری‌های جسمی و عصبی و نیز خستگی و افسردگی روحی[i] و دلزدگی و بی‎رغبتی به عبادت و معنویّت و دیانت منجر شده و نهایتاًً شخص برای همیشه از رسیدن به مقصود باز مانده و یا لااقلّ دستیابی او به مقصود به تأخیر می‌افتد. بنابراین چنین رفتارهای افراطی و خارج از رویّه، نه مفید است و نه لازم. راه نیل به مقصود پرهیز از عجله و شتابزدگی و تن دادن به حرکت تدریجی و معتدل و پیشه کردن طریق صبر و انتظار است.[ii]

رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود

رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود

ثالثاً عبادت‌های افراطی و ریاضت‌های سخت، سبب می‏شود که اگر سالک به مراتبی از کمال هم دست یابد، آن را ناشی از تلاش و تقلاّی خود پنداشته و به عمل خویش متّکی و مغرور شود و به جای این که خدا را ربّ و پرورش دهنده و رشد دهندة خویش ببیند، خود را در تکامل خویش مؤثّر بپندارد و این خودبینی و خدا را ندیدن، به معنای سقوط به پایین‏ترین درجة انحطاط قابل تصوّر برای فرد است.

تکیه بر تقوی و دانش در طریقت کافریست

راهرو گر صد هنر دارد توکّل بایدش

رابعاً آنچه در طیّ طریق عرفان به سرعت نیل به مقصود کمک می‌کند افزودن بر میزان صدق و اخلاص و شوق و محبّت در عمل است نه افزایش حجم و مقدار عمل. به بیان دیگر باید به ارتقاء کیفیّت و افزودن بر حُسن عمل اهتمام ورزید نه بر زیاد کردن حجم و افزودن کمیّت آن.

خامساً با توجّه به توقیفی بودن عبادات و منوط بودن آن به مقرّر شدن از سوی شارع، ابداع عبادات خود ساخته، نوعی بدعت است و بدعت در دین و افزودن خود ساخته‌های خویش بر آن، به یقین عملی حرام و مورد انزجار خداوند است و با فعل حرام و منفور پروردگار، قطعاً به قرب الهی نمی‌توان راه یافت و کسی که چنین بدعت‌هایی را جعل می‌کند و کسانی که به این بدعت‎ها عمل می‌کنند، نه تنها مقرّب و محبوب خداوند نیستند، که منفور و مطرود درگاه الهی‌اند.همانگونهکه قرآن کریمبهپیامبراکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم امر کرد که:بگو اگر براستی خدا را دوست دارید از منپیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد و محبوب خدا شوید.[iii] و به مؤمنان فرمود: هر آینه در وجود و رفتار پیامبر خدابهترین الگو برای تأسیّ و پیروی شما وجود دارد.[iv] تنها راه نیل به مدارج کمال، اقتدا به پیامبر و اهل بیت بزرگوارش علیهم السّلام و پرهیز از هر نوع بدعتگذاری و رفتارهای بدعت‎آمیز است.