مقدّمه

۱- در تأمین نیروی انسانی مورد نیاز سازمانها، آموزش جایگاه ویژه‌ای دارد. آموزش نیروی انسانی به منظور ایجاد شایستگیها و تواناییهای لازم برای کارکنان هر سازمان، برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود. در برنامه‌ریزی آموزش، یکی از مهمترین مسائل، آگاهی به شایستگی‌ها و تواناییهایی است که باید از رهگذر آموزش در کارکنان ایجاد گردد. در این زمینه شناخت شایستگی‌های مورد نظر سازمان ضرورت دارد. در مدیریّت اسلامی شایستگی‌های مورد نظر، همان محسّناتی است که اسلام وجود آنها را موجب کمال و برتری انسان نسبت به دیگر موجودات دانسته است.

۲- حکما و متکلّمان اسلامی معنای عدالت را "دادن حقّ هر صاحب حقّی به وی" و "قرار دادن هر چیز با توجّه به ویژگیهای آن در مناسبترین موقعیّت" دانسته‌اند. با توجّه به این تعریف، برای عملی ساختن اصل عدالت در استخدام و انتصاب، باید معیارهایی در اختیار داشت تا براساس آنها افراد داوطلب استخدام در سازمان یا نامزد انتصاب در شغلی را با یکدیگر مقایسه کرد و از بین آنها برجسته‌ترین و شایسته‌ترین فرد یا افراد را تعیین کرد. این معیارها در انتصاب مدیران اهمّیّت ویژه‌ای دارند. آنچه تفوّق فرد را در مقام مدیر بر سایر کارکنان موجّه می‌سازد و زمینة مقبولیّت وی را در نزد آنان فراهم می‌آورد، امتیازاتی است که مدیر بر افراد اداره شونده دارد. از این رو باید اطمینان پیدا کرد که فرد انتخاب شده برای تصدی مسؤولیّت مدیریّت، نسبت به کارکنان خود از شایستگی بیشتری برخوردار است.

براساس آنچه ذکر شد باید مشخّص شود از دیدگاه اسلامی محسّناتی که مصادیق عملی شایستگی و کمال فرد است و امتیازاتی که می‌توانند مبنای ترجیح فردی بر دیگران باشد چیست و با چه معیاری می‌توان فردی را شایسته و برتر از دیگران دانست.

در این بخش از کتاب بر آنیم تا با بهره‌گیری از منابع اصیل اسلامی، فهرستی از ویژگیهای مزبور به دست دهیم.^[۱]